Breaking news
Zapraszamy do współpracy w 2024 r.! Po więcej informacji skontaktuj się z nami mailowo: [email protected]

Pytania i odpowiedzi dotyczące mechanizmu sprawiedliwej transformacji.

canvaCo się zmieni w mechanizmie sprawiedliwej transformacji?

Przejście na neutralność klimatyczną oferuje możliwości, ale również wyzwania – różne w różnych regionach i sektorach. Niektóre skorzystają od razu, a inne będą musiały zmierzyć się z większymi wyzwaniami i nie wszystkie tak samo dobrze poradzą sobie z kosztami dostosowania się do zmiany klimatu. Aby pomóc regionom najbardziej narażonym w radzeniu sobie ze skutkami społeczno-gospodarczymi przemian, w styczniu 2020 r. Komisja zaproponowała mechanizm sprawiedliwej transformacji o wartości 100 mld euro, składający się z trzech filarów: Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, systemu sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU oraz instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego. Mechanizm jest elementem zaproponowanego w styczniu Planu inwestycyjnego na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu o budżecie 1 bln euro.

W związku z pandemią koronawirusa potrzebna jest pilnie nie tylko zrównoważona i ekologiczna odbudowa gospodarcza, ale również wsparcie dla najbardziej podatnych na skutki kryzysu regionów. Dlatego Komisja Europejska chce zasilić mechanizm sprawiedliwej transformacji w ramach reagowania kryzysowego i nowego wniosku dotyczącego kolejnego długoterminowego budżetu UE. Łączny budżet Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji wzrośnie do 40 mld euro. Zasilony zostanie również system sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU. Komisja przedstawia dzisiaj również wniosek dotyczący instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego, który ma zmobilizować inwestycje o wartości 25–30 mld euro. Oczekuje się, że mechanizm sprawiedliwej transformacji łącznie przyczyni się do pozyskania inwestycji publicznych i prywatnych o wartości co najmniej 150 mld euro.

Ile dodatkowych środków przewidziano dla Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i na co będą one przeznaczone?

Oprócz zaproponowanej kwoty 7,5 mld euro Komisja proponuje dodatkowe środki w wysokości 2,5 mld euro w ramach następnego długoterminowego budżetu UE i 30 mld euro z Next Generation EU. Łączny budżet Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji wyniesie w ten sposób 40 mld euro.

Środki zostaną przeznaczone na złagodzenie skutków społeczno-gospodarczych transformacji ekologicznej w najbardziej dotkniętych regionach, na przykład przez: wspieranie przekwalifikowania pracowników, wspieranie MŚP w tworzeniu nowych możliwości gospodarczych, ogólną dywersyfikację działalności gospodarczej oraz inwestowanie w przyszłość najbardziej dotkniętych regionów.

Przydział środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji dla poszczególnych państw członkowskich

 

Przydział (w mln euro, ceny z 2018 r.)

BE

380

BG

2 693

CZ

3 413

DK

185

DE

5 152

EE

736

IE

176

EL

1 726

ES

1 806

FR

2 142

HR

387

IT

2 141

CY

210

LV

398

LT

568

LU

19

HU

543

MT

48

NL

1,296

AT

282

PL

8 000

PT

465

RO

4 449

SI

538

SK

954

FI

968

SE

324

Ogółem

40 000

Co się zmieni w systemie sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU?

Zgodnie z zapowiedzią w planie inwestycyjnym na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu, system sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU (2. filar mechanizmu sprawiedliwej transformacji) zapewni możliwości generowania dodatkowych inwestycji z korzyścią dla regionów objętych mechanizmem sprawiedliwej transformacji i w uzupełnieniu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (1. filar mechanizmu sprawiedliwej transformacji) oraz instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego (3. filar mechanizmu sprawiedliwej transformacji). System sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU zostanie zasilony przez zwiększenie gwarancji w ramach InvestEU.

W systemie sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU możliwe będzie wspieranie inwestycji w regionach objętych sprawiedliwą transformacją za pośrednictwem dowolnego segmentu polityki InvestEU, w zależności od konkretnych potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie w terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji. Wsparcie takie, ukierunkowane na ekonomicznie rentowne inwestycje podmiotów sektora prywatnego i publicznego w regionach, będzie realizowane przez produkty finansowe InvestEU proponowane przez partnerów InvestEU (np. przez Grupę Europejskiego Banku Inwestycyjnego lub krajowe banki i instytucje prorozwojowe). W związku z tym wytyczne inwestycyjne InvestEU określające wymogi dotyczące inwestycji wspieranych za pośrednictwem funduszu InvestEU będą zawierać rozdział poświęcony systemowi sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU oraz warunkom jego wdrożenia.

Czym jest instrument pożyczkowy na rzecz sektora publicznego?

Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny przedstawiają dziś wniosek dotyczący trzeciego filaru mechanizmu sprawiedliwej transformacji, czyli instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego. Instrument będzie wdrażany wspólnie przez Komisję i Europejski Bank Inwestycyjny. Będzie on obejmował składnik dotacyjny o wartości 1,5 mld euro z budżetu UE oraz składnik pożyczkowy Europejskiego Banku Inwestycyjnego w wysokości do 10 mld euro z własnych źródeł. Oczekuje się, że instrument umożliwi realizację inwestycji publicznych o wartości 25–30 mld euro w takich dziedzinach jak: infrastruktura energetyczna i transportowa, sieci ciepłownicze, transport publiczny, środki w zakresie efektywności energetycznej i infrastruktura społeczna oraz inne projekty, które przynoszą bezpośrednie korzyści społecznościom w regionach dotkniętych skutkami transformacji i mogą obniżyć koszty społeczno-ekonomiczne.

W jaki sposób państwa członkowskie mogą uzyskać wsparcie z instrumentu pożyczkowego?

Wszystkie inwestycje w ramach mechanizmu sprawiedliwej transformacji, w tym instrument pożyczkowy na rzecz sektora publicznego, będą musiały być realizowane w oparciu o terytorialne plany sprawiedliwej transformacji. Państwa członkowskie przygotują swoje terytorialne plany sprawiedliwej transformacji na podstawie analizy przygotowanej przez Komisję w ramach europejskiego semestru z 2020 r. i uwzględnią plan procesu transformacji do 2030 r. Plany muszą być spójne z krajowymi planami w dziedzinie energii i klimatu oraz z celami przechodzenia na gospodarkę neutralną dla klimatu. W terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji wskazane zostaną w każdym kraju obszary najbardziej dotknięte skutkami transformacji, które wymagają wsparcia, oraz priorytetowe obszary polityki w każdym regionie.

Zatwierdzenie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji umożliwia dostęp do wszystkich trzech filarów mechanizmu sprawiedliwej transformacji, w tym trzeciego filaru, czyli instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego.

Składnikiem dotacyjnym instrumentu zarządzać będzie Komisja Europejska w formie zarządzania bezpośredniego, a składnik pożyczkowy zostanie udostępniony przez Europejski Bank Inwestycyjny, zgodnie z zasadami i procedurami banku. Aby zapewnić dostęp do instrumentu, dla kwalifikujących się projektów w państwach członkowskich udostępnione zostaną dotacje w formie krajowych pul środków zarezerwowanych do grudnia 2024 r. Po tym terminie zaproszenia do składania wniosków będą ogłaszane na szczeblu UE, aby zapewnić pełne wdrożenie instrumentu. Instrument zacznie funkcjonować po podpisaniu porozumienia administracyjnego między Komisją a EBI.

Które regiony mogą korzystać z instrumentu pożyczkowego?

Instrument pożyczkowy na rzecz sektora publicznego w ramach mechanizmu sprawiedliwej transformacji będzie skierowany do regionów najbardziej dotkniętych skutkami transformacji Unii Europejskiej w neutralną klimatycznie gospodarkę we wszystkich państwach członkowskich. Regiony te zostaną wskazane w zatwierdzonych terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji.

W jakich inwestycjach można korzystać z instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego?

Wszystkie inwestycje w ramach instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego muszą być realizowane w oparciu o terytorialne plany sprawiedliwej transformacji i muszą być zgodne z zasadami i procedurami udzielania pożyczek przez Europejski Bank Inwestycyjny. Aby otrzymać dotację, konieczne jest uzyskanie finansowania z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Do wsparcia kwalifikują się inwestycje sektora publicznego przynoszące bezpośrednie korzyści wskazanym terytoriom i regionom, pod warunkiem że zaspokajają one szczególne potrzeby rozwojowe wynikające z transformacji, zgodnie z terytorialnymi planami sprawiedliwej transformacji.

Kwalifikują się jedynie projekty, które nie generują wystarczającego strumienia dochodów własnych i które nie mogłyby być finansowane na zasadach komercyjnych bez elementu wsparcia w formie dotacji. Wsparcie z instrumentu może być na przykład przeznaczone na infrastrukturę energetyczną i transportową, sieci ciepłownicze, działania w zakresie efektywności energetycznej w tym renowację budynków oraz na infrastrukturę społeczną. Wykaz ten nie jest wyczerpujący.

 

Więcej informacji: Długoterminowy budżet UE na lata 2021-­2027: wniosek Komisji z maja 2020 r.

Zobacz także: KE i EBI chcą wspierać ekologiczne inwestycje

 

Źródło: ec.europa.eu, fot.: canva